Handreiking ‘Woonwijken van de Toekomst: vormgeven aan naoorlogse wijken in transitie’

Tess Broekmans is stedenbouwkundige, partner bij ontwerpbureau Urhahn en hoogleraar Urban Design aan de TU Delft. Samen met de afdeling Ruimtelijk Ontwerp & Advies van het Ministerie van VRO leidde ze het ontwerpend onderzoek dat leidde tot de recent uitgebrachte handreiking ‘Woonwijken van de Toekomst: vormgeven aan naoorlogse wijken in transitie’. Niet lang daarna diende zich de mogelijkheid aan om deze handreiking praktisch te testen aan de hand van de transformatieopgave voor de Staatsliedenkwartier, een naoorlogse wijk in Zeist. Dat leverde 5 waardevolle lessen en een reflectie op. 

De setting: een goed gevulde raadszaal met ambtenaren van de gemeente Zeist, ontwerpers van SVP (architectuur & stedenbouw) namens deze gemeente en de projectleider van de Zeister coöperatie Woongroen. De opgave: kan de door ons in de handreiking opgevoerde Her-cirkel-analyse helpen om de transformatieopgave voor de Staatsliedenkwartier scherp te krijgen? SVP vroeg ons, Urhahn, om de zeven transities van de transitiezandloper met alle betrokkenen te doorlopen tijdens een werksessie. Een mooie kans om de handreiking in de praktijk te brengen en te ontdekken of het werkt. Het korte antwoord is: ja, het werkt, het levert zelfs meer op dan van tevoren verwacht.  

Complexe transformatieopgave  

Het Staatsliedenkwartier is een buurtje uit de jaren 50 aan de noordwestkant van Zeist. In de jaren 90 heeft de buurt een eerste transformatieronde ondergaan en zijn een aantal woonblokken vervangen. Nu is het tijd voor de tweede ronde. Een klassiek voorbeeld dus van stadsvernieuwing: grofweg iedere dertig jaar wordt aan de buurt gesleuteld. De transformatieopgave is anders dan in de jaren 90. Er is de noodzaak van goede isolatie, de woningen zijn versleten en niet meer van deze tijd. Daar zijn vraagstukken bijgekomen zoals duurzame en betaalbare energie en ecologie. De druk op de openbare ruimte is toegenomen, de makkelijke plekken zijn op. Dat vraagt om inzicht in de opgave op alle transities. Die oefening hebben we met een zo breed mogelijk gezelschap gedaan.  

5 waardevolle lessen

• Dit gesprek is de basis voor een goede samenwerking 
• Spreek je ambitie uit 
• Kijk vanuit verschillende invalshoeken 
• Een nieuwe tool: de sociale kaart  
• Ruimte zoeken in de straat of in de woning?