Op woensdag 7 februari jl. was de aftrap van de eerste bijeenkomst van VvG regio Zuid-West. Meer dan 60 enthousiaste deelnemers verzamelden zich voor deze bijeenkomst. Onder de kundige leiding van dagvoorzitter Maarten Sas, voorzitter van het Zeeuws Stedelijk Coördinatieteam, werden de aanwezigen bijgepraat door Jolande de Vries van De Lorijn raadgevers o.g. adviseurs, over de laatste ontwikkelingen met betrekking tot het voorkeursrecht en de gewijzigde onteigeningprocedure onder de Omgevingswet. De inzet van deze instrumenten kan van grote waarde zijn voor het realiseren van diverse woningbouwopgaven.

Op 1 november hadden we een goed bezocht en geslaagd VvG najaarscongres, vertrouwd in de Reehorst in Ede. Een terugblik.

Zeker nu de economische omstandigheden zijn verslechterd, is duidelijk dat de enorme woningbouwopgave alleen haalbaar is als het Rijk en de lagere overheden een veel actievere rol spelen. Actief grondbeleid is na het debacle van een decennium geleden weer nadrukkelijker in beeld. Het voorkeursrecht zou daarbij vaker strategisch ingezet kunnen worden. Naast de financiële impulsen van het Rijk is zelfs ingrijpen in de grondwaardesystematiek geen taboe meer.

Je kunt geen medium betreden/bezoeken of er is bijna dagelijks een item over de urgentie rond de woningbouw in Nederland. Het gaat dan onder meer over de woningbouwopgave van 100.000 woningen op jaarbasis, het tekort aan woningen voor jongeren op de huizenmarkt, de barrières die er zijn als gevolg van een dwalend stikstofbeleid of de explosief gestegen grondstoffenprijzen. Maar ook over het ontbreken van voldoende vakmensen, de oorlog in Oekraïne en de extra ambities op het gebied van duurzaamheid en klimaatbestendigheid. In het kort samengevat: een voor Nederland indrukwekkende ambitie voor extra woningen, tegenover een flink aantal praktisch verlammende obstakels.

Ditmaal vond het congres van de VvG plaats in Almere; de stad waar alles kan! Een unieke gastgemeente waar onze deelnemers de mogelijkheid kregen om te leren van project- en gebiedsontwikkeling à la Almere. Een aantrekkelijke stad om te wonen (6e plek van meest ideale woonplaatsen) een groeigemeente met een forse woonopgave, en grootse ambities. Zoals bijvoorbeeld de Floriade 2022! De enige echte wereldtuintentoonstelling met als sluitstuk een groene stadswijk die na deze expo aan de oever van het Weerwater verrijst.

Nederland zit in een periode van forse (binnen)stedelijke groei. Gezien het schrikbarend opgelopen woningtekort kan het tempo bijna niet hoog genoeg liggen. Wildwest is echter geen optie, de ontwikkeling moet in goede banen worden geleid. Op het jubileumcongres van de Vereniging van Grondbedrijven ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan bood gastgever Rotterdam een inkijkje in zijn uitgangspunten en keuzes. Goede groei op menselijke maat, het klinkt wellicht on-Rotterdams soft maar vat een veeleisende opdracht samen. De pas aangetreden Groningse stadsbouwmeester voegde daar een waarschuwing tegen eenheidsworst aan toe. In de jubileumpresentatie werd een lans gebroken voor terugkeer naar actief grondbeleid.

De toon tijdens deze talkshow met Geert-Jan Put (bestuurslid VvG), Cees-Jan Pen (lector De Ondernemende Regio bij Fontys) en Jonas Onland (VNG Digitalisering en Innovatie) was hoopvol. De blik was deze keer op de toekomst (van binnensteden) gericht. Corona heeft wat de binnensteden betreft er voor gezorgd dat ontwikkelingen die al bezig waren zich veelal hebben versneld. Binnensteden moeten van een place to buy een place to be worden met een uniek visitekaartje. Daar is verbeelding voor nodig: outside the box denken is belangrijk.

Tijdens deze derde talkshow ging bestuurslid Jaap Haks met Geurt van Randeraat (directeur SITE Urban Development) en Harriët Tiemens (wethouder gemeente Nijmegen) onder leiding van Susanne Heering in gesprek over het effect van corona op de ambities in gebiedsontwikkeling. Deze ambities, zoals betaalbaarheid van woningen, duurzaamheid, snel en groener bouwen, zijn allemaal van belang maar je kunt het geld maar één keer uitgeven. Hoe moet je hier mee omgaan?

Tijdens deze tweede talkshow gingen Guido Mertens (zelfstandig adviseur) en Max Jeleniewski (programmamanager gebiedsontwikkeling bij Staedion) met elkaar in gesprek over het effect van corona op gebiedsontwikkelingen bij gemeenten en de bedrijfsvoering en risicobeheersing op de grondexploitaties. Zij hebben ook in bredere zin de gevolgen van deze crisis besproken en vergeleken deze met vorige crises; kun je de gevolgen inschatten en kan hierop geanticipeerd worden? En wat vraagt het aan gemeentelijke visie, beleid en bedrijfsvoering?

De VvG organiseerde een viertal talkshows over de gevolgen van corona op gebiedsontwikkeling. Annius Hoornstra (voorzitter van de VvG) ging in gesprek met onze twee gasten Marja Appelman (directeur Woningmarkt bij BZK) en Pieter Bregman (directeur Nijestee) over de effecten van corona op de woningmarkt. Allerhande onderwerpen kwamen aan bod: van de Aanvullingswet Grondeigendom tot bruikbare tools voor gemeenten bij gebiedsontwikkeling. Van de woningbouwimpuls tot de sociale woningvoorraad. Susanne Heering leidde het gesprek.

De opgaven voor gebiedsontwikkeling worden nog aldoor ingewikkelder maar de oplossingsruimte evolueert mee. Betere samenwerking, betere wettelijke instrumenten, innovatieve oplossingen en andere financiële arrangementen geven voldoende armslag om met de toegenomen complexiteit om te gaan. Het optimistische verhaal dat je kon overhouden aan het najaarscongres van de Vereniging van Grondbedrijven.

De opgaven voor gebiedsontwikkeling worden nog aldoor ingewikkelder maar de oplossingsruimte evolueert mee. Betere samenwerking, betere wettelijke instrumenten, innovatieve oplossingen en andere financiële arrangementen geven voldoende armslag om met de toegenomen complexiteit om te gaan. Het optimistische verhaal dat je kon overhouden aan het najaarscongres van de Vereniging van Grondbedrijven.